CompaRe | Allgemeine und Vergleichende Literaturwissenschaft
Refine
Year of publication
Document Type
- Article (27) (remove)
Language
- Turkish (27) (remove)
Has Fulltext
- yes (27)
Keywords
- Türkisch (4)
- Kafka, Franz (3)
- Übersetzung (3)
- Übersetzungswissenschaft (3)
- Alman Edebiyatı (2)
- Der Prozess (2)
- Deutsch (2)
- German literature (2)
- Geschlechterforschung (2)
- Literatur (2)
- Rezeption (2)
- Turkish literature (2)
- Vergleichende Literaturwissenschaft (2)
- Adalet (1)
- Adaption <Literatur> (1)
- Adıvar, Halide Edip (1)
- Adıvar, Halide Edip: Ateşten Gömlek (1)
- Alman Efsaneleri (1)
- Alımlanma (1)
- Anday, Melih Cevdet (1)
- Ausländischer Arbeitnehmer <Motiv> (1)
- Autobiografische Literatur (1)
- Bandit <Motiv> (1)
- Banditry (1)
- Barrikaden am Wedding (1)
- Baum, Lyman Frank (1)
- Belli, Sevim (1)
- Borchert, Wolfgang (1)
- Chidolue, Dagmar (1)
- Christie, Agatha (1)
- Christie, Agatha: Murder at the vicarage (1)
- Cinayet (1)
- Comparative literature (1)
- Conditions affecting translations (1)
- Conrad, Joseph (1)
- Content based translation (1)
- Das Fräulein von Scuderi (1)
- Das Schloss (1)
- Dedektif (1)
- Der Trotzkopf (1)
- Destan (1)
- Detektivin <Motiv> (1)
- Deutsche Sagen (Grimm) (1)
- Değirmencioğlu, Hamdi: Hayat mı Bu (1)
- Değişim (1)
- Die Horen <Zeitschrift, Tübingen> (1)
- Die Klavierspielerin (1)
- Die Verwandlung (1)
- Die zwei gleichen Söhne (1)
- Die Ästhetik des Widerstands (1)
- Duvar imgesi (1)
- Efsane (1)
- Epos (1)
- Erinnerung <Motiv> (1)
- Eve Dönüş (1)
- Eşkıyalık (1)
- Familienroman (1)
- Frau (1)
- Frau <Motiv> (1)
- Frauenbild (1)
- Fremdheit <Motiv> (1)
- Gerechtigkeit <Motiv> (1)
- Geschlechterrolle (1)
- Gewalt <Motiv> (1)
- Goethe, Johann Wolfgang von (1)
- Gott <Motiv> (1)
- Grimm Kardeşler (1)
- Grimm, Jacob (1)
- Grimm, Wilhelm (1)
- Heart of darkness (1)
- Heimkehr <Motiv> (1)
- Hinduismus (1)
- Hirtendichtung (1)
- Historischer Roman (1)
- Hoffmann, E. T. A. (1)
- Impliziter Leser (1)
- Inhaltsbetonte Übersetzung (1)
- Intertextualität (1)
- Iser, Wolfgang (1)
- Jelinek, Elfriede (1)
- Justice (1)
- Karacaoğlan (1)
- Karşılaştırmalı Yöntem (1)
- Karşılaştırmalı edebiyat (1)
- Kinder- und Hausmärchen (1)
- Kleist, Heinrich von (1)
- Kollektives Gedächtnis <Motiv> (1)
- Komparatistik (1)
- Krieg (1)
- Kriminalroman (1)
- Körper <Motiv> (1)
- Kür, İsmet (1)
- Lady Punk (1)
- Lawrence, D. H. (1)
- Legend (1)
- Legende (1)
- Literarische Übersetzung (1)
- Livaneli, Zülfü (1)
- Madrigal (1)
- Metinlerarasılık (1)
- Metni İçkin Yöntem (1)
- Michael Kohlhaas (1)
- Migrantenliteratur (1)
- Minnesang (1)
- Mitoloji (1)
- Modern Türk Edebiyatı (1)
- Moltke, Helmuth Karl Bernhard von (1)
- Moltke, Helmuth Karl Bernhard von: Briefe über Zustände und Begebenheiten in der Türkei aus den Jahren 1835 bis 1839 (1)
- Mord <Motiv> (1)
- Morenga (1)
- Mutter-Tochter-Beziehung <Motiv> (1)
- Mystizismus (1)
- Mythologie (1)
- Mythology (1)
- Nachkriegszeit (1)
- Neukrantz, Klaus (1)
- New Age (1)
- New woman (1)
- Nibelungenlied (1)
- Nâzım Hikmet (1)
- Odyssea (1)
- Open Access (1)
- Paratext (1)
- Pazarkaya, Yüksel (1)
- Peritexts (1)
- Phantastische Kinderliteratur (1)
- Poetologie (1)
- Poetry (1)
- Polisiye roman (1)
- Post-war literature (1)
- Postkolonialismus (1)
- Postkolonyal Kuram (1)
- Rebellion <Motiv> (1)
- Reception (1)
- Recht <Motiv> (1)
- Reiseliteratur (1)
- Reiß, Katharina (1)
- Return to home (1)
- Rezeptionsästhetik (1)
- Rhoden, Emmy von (1)
- Sabahattin Ali (1)
- Sabahattin Ali: Kuyucaklı Yusuf (1)
- Savaş (1)
- Savaş sonrası edebiyat (1)
- Schiller, Friedrich (1)
- Seyahatname çevirisi (1)
- Shakespeare, William (1)
- Sheperd (1)
- Sozialistischer Realismus (1)
- The fox (1)
- The wonderful wizard of Oz (1)
- Timm, Uwe (1)
- Tired with all these, for restful death I cry (1)
- Tractatum de Moribus, Conditionibus et Nequitia Turcorum (1)
- Translation of travel books (1)
- Türk Edebiyatı (1)
- Türkenbild (1)
- Von dem Fischer un syner Fru (1)
- Walther <von der Vogelweide> (1)
- Wand <Motiv> (1)
- War (1)
- Weiss, Peter (1)
- Wissenschaftliche Zeitschrift (1)
- Wortfeld (1)
- Yanmetin (1)
- Yeni kadın (1)
- Yeşilçam (1)
- Yücel, Can (1)
- Yücel, Can: 66. Sone (1)
- Zorlutuna, Halide Nusret (1)
- Çeviriyi etkileyen etmenler (1)
- Çoban (1)
- Über naive und sentimentalische Dichtung (1)
- Übersetzungstheorie (1)
- İlhan, Attilâ (1)
- İsyan (1)
- İç metin (1)
- İçerik odaklı çeviri modeli (1)
- Şiir (1)
Edebiyatın sayısız kavramları ve motifleri vardır. Edebiyatı edebiyat kılan da bir bakıma bu temaların, motiflerin ilkin edebi eserlerde görünmesi ve sonra da bunların yeniden ele alınmasıdır. Aşk, ihanet, kardeş katli ve öç alma gibi bir yığın insanlık durumu tarih boyunca edebiyatın teması haline gelmiştir ve gelmeye de devam edecektir. Adem'in cennetten kovulmasından milenyuma kadar eve dönüş motifi de sadece edebiyatın değil, felsefenin, sosyolojinin ve sosyal bilimlerin sıklıkla işlediği temalardan biridir. Hele de Homeros'un "Odysseus" ve Almanların anonim "Nibelungen" destanlarında bu motif bir laytmotiftir. Hatta "Odesa" ismi daha sonraları eve dönüşleri imleyen genel bir kavram haline dönüşmüştür. Bu çalışmada Nibelungen ve Odysseus destanlarında ortak olan eve dönüş miti ele alınmıştır. Kahramanların dünyevi dert nedeniyle, bazen yıllarca süren vatan için kaçınılmaz savaşlardan; bazen ise gönül ilişkilerinde, kendilerine bir yaren, bir eş arama derdinden uzun yolculuklara çıkılır ve sonra da eve dönüşün zorlu yolları bir destansı geri dönüş izleğine dönüşür. Çalışmamızda eve dönüş teması eşliğinde sadece bu destanları ele almadık, eve dönüşün farklı farklı hallerini, bugüne dek edebiyattaki görünümlerini de işledik.
Peter Weiss'ın Direnmenin Estetiği romanı tematik kurgusu içinde geçmişteki direnişleri belgeleyen sanat ve edebiyat eserlerini yeniden yorumlayan bir çizgi izlemektedir. Sosyalizmin pratiklerini içeriden eleştiren bu roman sosyalist gerçekçiliği de konu etmektedir. Bu kapsamda işçi perspektifinden yazılmış bir roman olan Klaus Neukrantz'ın Wedding Barikatları ile - sosyalist gerçekçilik çizgisinin dekadan (yozlaşmış) yazar kabul ettiği - Franz Kafka'nın Şato romanı arasında bir yakınlık ilişkisi kurmakta, Şato için 'işçi sınıfının romanı' ifadesini kullanmaktadır. Bu bağlamda Peter Weiss'ın sosyalist gerçekçiliği nasıl yorumladığı, sosyalist iktidarların sanat ve edebiyat üzerindeki denetimlerine itiraz etmesine rağmen sosyalist gerçekçilikte hangi değeri gördüğü ve Kafka’nın Şato romanına 'işçi sınıfının romanı' derken nasıl bir bağlantı kurduğu çarpıcı bir soru haline gelmektedir.
Bu makale, adı geçen iki eserin özelliklerini ve düzen karşısındaki konumlanmalarını karşılaştırmalı olarak incelemektedir; Direnmenin Estetiği'nde bu iki romanla ilgili bölümlerde, romanın genel kurgusu ve yaklaşımı dikkate alınarak değerlendirilmektedir. Bu incelemeyle, Peter Weiss'ın sosyalist gerçekçiliğe bakışındaki özgünlüğü ve bu bağlamda nasıl bir Kafka yorumu yaptığını göstermek amaçlanıyor. İncelemenin vardığı sonuç: Peter Weiss; Kafka'nın, mücadelenin hedefini gösteren sosyalist gerçekçiliğin eksik bıraktığı şeyi yaptığını, yani ezilenlerin kendi içsel yaşantılarını bulmalarını sağladığını düşünmektedir. Yine Direnmenin Estetiği'nde izlerine rastlandığı gibi, Peter Weiss hayatının önemli bir bölümünde kendini Kafka’nın dünyasında hissetmiştir. Bu da Kafka'yı Peter Weiss için önemli kılan bir başka unsurdur. Bu anlamda Direnmenin Estetiği romanı Franz Kafka, Klaus Neukrantz ve Peter Weiss'ın ortak noktalarının izini süren, üç kurgusal metnin iç içe geçtiği bir üst metin olarak görülebilir.
Çeviri yaparken her iki dile, kültüre yeterince hâkim olmamak bir dizi çeviri hatalarına yol açabilir. Bu noktada kaynak ve erek dilde yeterli kelime hazinesine sahip olmanın yanı sıra kelimelerin kullanım alanlarını, kurallarını, edim bilimsel etkilerini, sözdizimsel kuralları vs. de iyi bilmek gerekir. Humboldt ve Saussure'ün dil hakkındaki düşüncelerinden etkilenen Trier'in ortaya attığı sözlüksel alan teorisinin metin anlama ve anlatma edinci kapsamında etkilerinin neler olabileceği ve çeviribilimin sözlüksel alan teorisinden nasıl yararlanabileceği konusu irdelenmeye çalışılacaktır.
Trier'e (1973:5) göre bir sözcüğün anlaşılabilmesi için, sözlüksel alanın tamamının bilinmesi gerekir ve ancak sözlüksel alana hâkim isek o sözcüğü doğru anlayabiliriz. Anlam sadece ve sadece sözlüksel alan sayesinde vardır. Sözlüksel alan yoksa anlam da yoktur. Anlatılmak istenen düşünceye veya olguya dair bir kelimenin belli bir dilde bulunmaması bu düşüncenin veya olgunun o dilde olmadığı anlamına gelmez. Hayata dair genel kültür bilgimize ve tecrübelerimize dayanarak bu yeni kavramı anlayabiliriz.
1438'de Türklere esir düşen Georgius isimli bir din adamı, başından geçenleri 1481'de kaleme aldığı Tractatum de Moribus, Conditionibus et Nequitia Turcorum isimli çalışmasıyla dünyaya duyurdu. Eser yayınlandığı güne kadar Avrupalı entelektüeller tarafından çok da iyi bilinmeyen Türk kültürü ve dini hakkında kıymetli bilgiler içeriyordu. Yazar, dinle ilgili olarak verdiği bilgiler arasında İslam hakkında genel bilgilerin yanında dini zümreler üzerine de bilgiler vermiştir. Bunlar arasında heterodoks kesimle ilgili verdiği bilgiler oldukça ilgi çekicidir. Burada onların dini anlayışlarını açıklamış, törenlerinden bahsetmiş ve hatta benzerlerini Sünni kesimle karşılaştırarak değerlendirmiştir. Bundan başka heterodoks kesim için son derece önemli dini ve tarihi önemi haiz Seyid Gazi, Hacı Bektaş ve Âşık Paşa gibi bazı İslami din önderlerine değinmiştir. Avrupalı entelektüeller tarafından bilinmeyen bu hususların dile getirilmesinden ötürü eser kısa zamanda Türkler hakkındaki bilgilerin edinildiği ilk ve temel başvuru kitabı haline geldi. Özellikle Martin Luther ve diğer Protestan önderler Georgius'un Türklerle ilgili bilgilerinden etkilendikleri bilinmektedir. Eserin ilk Alman baskısının Martin Luther tarafından yapılması da esere verilen öneme işaret eden ayrı bir husustur. Bu çalışmamızda Tractatum’un Türk heterodoks luğu ile ilgili satırlarını değerlendirmelerini de içeren çevirilerini yaparak konuyla ilgili çalışan araştırmacıların istifadesine sunmaya çalışacağız.
Bu makalede Şebnem İşigüzel ve Elfriede Jelinek'in kitaplarından yola çıkılarak annelerin anne – kız arasındaki ilişkinin niteliklerini nasıl ve ne yönde etkiledikleri karşılaştırmalı olarak ortaya konmaya çalışılmıştır. Her iki tarafın da dişil bir kimliğe sahip olmasına rağmen, annelerin baskın otoriteleri ile bu ilişkiye şiddeti dahil etmeleri sonucu bunun kendi kızları, dolayısı ile kadın bedeni ve iç dünyası üzerindeki yansımaları ve algılanışları kitaplardan alınan alıntılarla örneklendirilmiştir. Bu örneklendirme her iki kitabın romanların ana teması, figürlerin özellikleri, belirli imgeler ile yazarın üslup özellikleri gibi başlıklar rehberliğinde gerçekleştirilmiştir.
Genel Edebiyat Biliminin bir dalı olan "Karşılaştırmalı Edebiyat", farklı dillerde yazılmış edebi eserlerin, benzerlik ve farklılıklar yönünden karşılaştırılmasıdır. Karşılaştırmaya dayalı analizlerdeki amaç, iki ya da daha fazla eserin, biçim, üslup, motif ve ya tema gibi edebi unsurlar açısından ortak ve ya farklı öğelerini belirlemektir. Edebi metinlerde kullanılan dilsel öğeleri inceleme alanı olan "Biçembilim", okuyucunun metinleri anlamasını sağlayan en önemli araçlardan biridir. Karşılaştırmalı Edebiyat bilimi kapsamında çevirinin önemi yadsınamaz ve bir metin ile çevirisi, mukayeseli çalışma alanlarından biridir. Bu araştırmanın özünü, kaynak metin ve erek metin arasındaki benzerlik ve farklılıkları örneklendirmek adına karşılaştırmalı edebi çeviri örneği oluşturmaktadır. Bu bağlamda, bu çalışmada, William Shakespeare'in "Sonnet 66" şiirinin Türk edebiyatçı Can Yücel tarafından "66. Sone" olarak çevirisinin, Katharina Reiss'in "içerik odaklı" çeviri modeline dayanarak nasıl yorumlandığı incelenmiştir.
Evrensel bir konu olan savaş, her milleti derinden etkileyen en önemli olgulardan sayılmaktadır ve yansıması Karşılaştırmalı Edebiyatın en seçkin konularından biridir. Savaşlar yüzünden birçok farklı kültürde, toplumsal dengeler bozulmuş, cinsiyetçi roller değişmiş ve "yeni kadın" olgusu öne çıkmıştır. Bu çalışmada, 20. yüzyılın kadın Türk edebiyatçılarından biri olan Halide Edip Adıvar'ın 'Ateşten Gömlek' (1922) romanında ve İngiliz edebiyatçı David Herbert Lawrence'ın 'Tilki' ('The Fox') (1922) hikâyesinde "yeni kadın" kavramı karşılaştırmalı edebiyat yöntemi ile analiz edildi. Her iki eserin yansıttığı dönemin tarihsel ve sosyal örgüsü metin inceleme yöntemi ile incelendi. Çalışmanın özü, toplumsal cinsiyet rollerinin savaş dönemlerinde farklı kültürlerin edebiyatlarındaki yansımasını kapsar. İncelemedeki bulguların sonucunda, farklı kültürlerde farklı cinsiyetlere ait yazarlar tarafından ele alınmış olsa da, Adıvar'ın 'Ateşten Gömlek' ve Lawrence'ın 'Tilki' adlı eserinde, savaşın cinsiyet rollerine etkisinin benzer şekilde yansıtıldığı gözlenmiştir. Bu sebeple, bu çalışma, diğer karşılaştırmalı edebi incelemelere ve savaş edebiyatında kadın kimliğinin tanımlanmasına yönelik araştırmalara katkı sağlayabilecek içeriktedir.